جمهوری آذربایجان در میان کشورهای حوزه نوروز این عید بزرگ و سنت دیرینه را با آیینهایی تقریبا مشابه دیگر کشورها برگزار میکند. در این جشنها اما تفاوتهایی وجود دارد که شناخت آنها خالی از لطف نیست.
در جمهوری آذربایجان بر خلاف ایران که تنها چهارشنبه آخر سال به عنوان چهارشنبهسوری جشن گرفته میشود، چهار سهشنبه منتهی به عید در استقبال از نوروز جشن گرفتهمیشود.
هر یک از این سه شنبهها به یکی از عناصر طبیعت اختصاص دارد؛ بنابراین به ترتیب برای یادآوری اهمیت وجود چهار عنصر آب، آتش، خاک و باد (چهار آخشیج یا عناصر اربعه) در چهار سه شنبه پایانی اسفندماه جشنهایی برگزار میشود.
نامگذاری این سهشنبهها نمادی از فرارسیدن بهار است و پایان فصل زمستان را نوید میدهد.
افسانهای نزد مردم آذربایجان میگوید برای فرارسیدن بهار، نخست آتشی افروخته میشود که باد آن را به قله کوهها برده و برفها را آب میکند. بر مبنای این افسانه نوروزی، آب به دامنه کوهها و مراتع جاری شده و خاک دوباره زنده و سرسبز میشود. به این ترتیب بهار آغاز شده و جهان جانی دوباره میگیرد.
رسم دیگری که مشابه «ملاقهزنی» داخل ایران است، سنت «پاپاق آتماق» یا «کلاه گردانی» نام دارد؛ آیینی که بیشتر پسرها در آن شرکت دارند. افراد کلاهگردان در خانه همسایه را زده و نوید آمدن عید را میدهند. همسایهها نیز به یمن شروع نوروز، در کلاه پسرها خوردنیهایی مانند شکر بوره، باقلوا، فندق، سیب و شکلات میگذارند.
پوشیدن لباس شخصیت «کسا»، «کچل» و «بهار قیزی» یا «دختر بهار» نیز بر اساس سنتهای دیرین این کشور هنوز هم در نخستین روزهای نوروز انجام میشود. این شخصیتها، نمایشها و برنامههایی در وصف بهار را اجرا میکنند.