صنعتی شدن جهان یکی از دلایل اصلی نابودی شرایط و عامل خشکسالی‌های شدیدتر در آینده است؛ آن طور که نیوشا عجمی کارشناس قوانین آب در دانشگاه استنفورد می‌گوید: باید این حقیقت را بپذیریم که حال اقلیم خوب نیست و به اندازه گذشته منابع آبی زیادی نداریم.
به گزارش نوروز، در گذشته شرایط محیطی چه از دیدگاه جبر جغرافیایی و چه از دیدگاه امکان‌گرایان مبتنی بر نقش مهم انسان در غلبه بر محدودیت‌های طبیعی، همیشه مشخص‌کننده بسیاری از شرایط زیستی بشر و به تبع آن خطوط عمده فرهنگی زندگی‌اش بوده است.
دگرگونی رفتار آب و هوایی در جهان
امروزه شرایط دگرگونی‌ها و تغییر رفتار آب و هوا و پدیده‌های ناشی از آن، آن‌چنان جغرافیای ایران را درنوردیده که حتی محافظه‌کارترین افراد نیز قادر به ندیدن اثرهای تغییر آب و هوا در فلات ایران نیستند. روند فزاینده افزایش دما، کاهش قابل توجه بارش، ناهنجاری‌های بارش، خشکسالی‌های شدید و مستمر و به‌ویژه افزایش قابل توجه فراوانی و شدت مخاطره‌های جوی نمونه‌های آن هستند. به طور طبیعی ابعاد این تغییرات آب‌وهوایی و حتی مشخص‌کردن و تمایز و تفکیک میزان تأثیرپذیری مخاطره‌های طبیعی از شرایط گرمایش جهانی و تغییر آب و هوا در ایران کار راحتی نبوده و البته در ایران کمتر به آن پرداخته شده است.
غالب گزارش‌های مستند ارگان‌های متولی و همچنین مراکز دانشگاهی به شکل منسجم و هم‌نظر به نقش تغییر آب و هوا بر این مخاطره‌ها تأکید دارند. به هر روی وقتی صحبت از تأثیر تغییر آب و هوا بر میراث فرهنگی است، سوی توجه بیشتر به تأثیر مخاطره‌های طبیعی تحریک‌شده از سوی این اَبَرچالش می‌رود تا مثلا نقش روند افزایشی دما، که شاید شکل تأثیر آن ناملموس‌تر باشد. از میان مخاطره‌های طبیعی که منجر به تخریب میراث‌های طبیعی ایران می‌شوند می‌توان از نقش خشکسالی‌های مستمر اخیر نام برد که البته با سوءمدیریت و مصرف منابع آبی کشور منجر به کاهش قابل توجه منابع آب زیرزمینی دشت‌های ایران و افزایش نرخ فرونشست زمین در این میان شده است.
فرونشست زمین امروزه یکی از پُرچالش‌ترین مسائل در حال‌و‌هوای حفاظت از میراث فرهنگی کشور محسوب می‌شود. چالشی که حتی در صورت دارابودن توان مهندسی، فناوری و منابع مالی به اندازه کافی برای مجموعه متولیان میراث فرهنگی، انرژی‌بر و فرسایشی خواهد بود.
ضرورت تهیه نقشه آسیب‌پذیری میراث‌های فرهنگی کشور
در مجموع آنچه نه می‌توان انکار کرد و نه می‌توان از نظر دور داشت، تغییر آب و هوا در فلات ایران به شکل قابل توجهی در حال جولان است و اثرهای آن به شکل قابل توجهی منجر به افزایش فراوانی مخاطره‌های جوی شده است. رخداد هرباره این مخاطره‌های طبیعی بلای جان میراث فرهنگی کشور شده است؛ همچنان که سیلاب‌های مردادماه آسیب‌هایی چشمگیر بر پیکر بناهای تاریخی مناطق مرکزی ایران مانند یزد وارد آورد.
آنچه مسلم است و آنچه از شواهد برمی‌آید این است که روند گرمایش جهانی و تغییر آب و هوا به مرحله برگشت‌ناپذیری وارد شده است. میزان تمرکز گاز گلخانه‌ای در ژوئن سال 2022 در ایستگاه ماونا لوا هاوایی به‌عنوان مرجع جهانی به رقم 420 (ppm) رسید. رقمی فراتر از انتظارات حداقل در سناریوهای خوش‌بینانه!
بنابراین چاره‌جویی و فکر اقدام برای کاهش این روند با توجه به ابعاد جهانی آن و نیاز به اراده بین‌المللی امری به نسبت دور از دسترس به نظر می‌آید؛ وضعیتی که مسئولان و فعالان حوزه میراث فرهنگی نباید از آن غافل شوند و بدانند که در نبود یا ضعف همکاری‌های بین‌المللی باید خود چاره‌ای بیاندیشند.
نیاز به تهیه نقشه آسیب‌پذیری میراث‌های فرهنگی کشور، ارزیابی میران آسیب‌پذیری و ارائه راهکارهای عملی در کاهش این آسیب‌پذیری و افزایش تاب‌آوری در برابر مشکل تغییر آب و هوا تنها راه‌های ممکن و عملی در این زمینه است.
