«من کوشیده ام از راه میانبری از خراسان به مازندران خاستگاه نیما و شعر نو بروم؛ از خراسان دیروز به مازندران امروز … و می کوشم که بتوان اعصاب و رگ های سالم و درست زبانی پاکیزه و متداول را که همه تار و پود زنده و استخوان بندی استوارش از روزگاران گذشته است به خون و احساس و تپش امروز پیوند بزنم»؛ اینها بخشی از گفته‌های مهدی اخوان ثالث شاعر معاصر ایران است که زندگی اش از همان کودکی با هنر شعر و موسیقی درهم آمیخت، هر چند پدرش معتقد بود که «صدای تار همان صدای شیطان است» و او را از نزدیک شدن به موسیقی باز می‌داشت اما این دیدگاه نتوانست اخوان را دور کند از شعر و موسیقی.
اخوان تحت تاثیر متون کهن و انجمن های ادبی خراسان قرار گرفته بود و نگاه ویژه ای به باستانگرایی داشت و سعی می کرد تا حیات زبان گذشته را در خلال زبان امروز استمرار بخشد. او واژگان مرده را احیا می کرد و با خروج از نحو زبان روزمره و استفاده از نحو کهنه به نوعی باستانگرایی پرداخت تا آنجا که می گوید: «من این زبان پرورده قبل از انحطاط مغول را آوردم، توی این مایه شعر و این اسالیب نو و این زبان شد، برای خودم پر از تازگی … زبان ما چیزهایی دارد، حالاتی دارد، ظرافت‌هایی دارد که مدت‌هاست به کاربرده نمی‌شود … من هنوز نتوانسته‌ام صد یک از آنچه را دارایی و توانایی این زبان است به کار گیرم، هنوز این اول کار است».
با اینکه اخوان معتقد بود که این اول کار است اما همان اول کار هم قدمی استوار برداشته شد؛ یعنی این شاعر به نحوی بسیار ارزنده لغات و ترکیبات زبان کهن همچون محبر، خضارت، چکاد، خارا، گول، قندیل، غنودن، گز، یارستن، همنگان و … را به کار برد که شعرش را شنیدنی و خواندنی کرد.
البته اخوان کلمات و تعابیر جدید یا آن‌هایی را که در زبان فارسی کاربرد زیادی نداشت هم در جای جای نوشته ها و اشعارش به کار برد و بسیاری از ترکیب ها و تعبیرهایی مانند آگاه و نیاگاه، بیگاه، پریشا دخت شعر، کجتایی، باشتان، فرامشزار، اخمناز، دونک نامرد، دشفام و … را در شعر خود استفاده کرد.
اخوان برای فرهنگ این مرز و بوم تلاش کرد و به حق نقش ارزنده‌ای در زنده نگه داشتن زبان فارسی داشت. او ترجیح می داد که «اوناهاش و ایناهاش» را به کار گیرد و گفته است که «من چرا باید گفته باشم آنک و اینک؟» و همینگونه در به کارگیری دیگر اصطلاحات تا زنده کند زبان کهن پارسی را.
نوشتاری از مهدی احمدی پژوهشگر تاریخ معاصر ایران
به گزارش نوروز، مهدی اخوان ثالث (۱۰ اسفند ۱۳۰۷ – ۴ شهریور ۱۳۶۹)، شاعر پرآوازه، ادیب و موسیقی‌پژوه ایرانی است. نام و تخلص وی در اشعارش م. امید بود.
