صادرات فرش دستباف ایران بر اساس آنچه در رسانه‌ها منتشر می‌شود، در یک سال و نیم اخیر به پایین‌ترین سطح خود رسیده است. بسیاری از بازارهای صادراتی فرش دستباف ایران حالا دیگر در اختیار رقباست و مشتری‌های همیشگی فرش ایران، امروز فرش‌های هند و چین و پاکستان و افغانستان را به خانه می‌برند.
به گزارش نوروز، کارشناسان یکی از مهم‌ترین دلایل این امر را اختلاف قیمت شدید فرش ایران با رقبایش می‌دانند؛ واقعیت این است که فرش دستباف ایران با قیمتی بسیار بالاتر از دستبافت‌های دیگر کشورها به بازار جهانی می‌رسد و این خود به دلایلی ازجمله گرانی مواد اولیه که اغلب وارداتی هم هستند و نیروی کار ارزان‌تر در کشورهای رقیب است. بالا رفتن نرخ ارز، هزینه خرید مواد اولیه را افزایش می‌دهد و تورم و گرانی باعث افزایش دستمزد بافندگان شده، هرچند این قشر هنوز هم از محروم‌ترین اقشار کشور محسوب می‌شوند.
تلاش رقبا برای حذف فرش ایرانی از بازارهای جهانی
در کنار مشکلاتی که تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی با آن مواجه هستند، از تلاش برخی رقبای ایران نیز نباید غافل شد که با بهره‌گیری از تمام توان برای گرفتن جای ایران در بازارهای بین‌المللی تلاش می‌کنند.
تا پیش از این از چینی‌ها به عنوان رقبایی یاد می‌شد که با کپی برداری از نقش‌های ایرانی محصولات کشورمان را از بازار سایر کشورها کنار می‌زدند.
گفته می‌شود بسیاری از فعالان صنعت فرش ایران در سال‌های اخیر جذب صنعت و بازار فرش ترکیه شده‌اند و این کشور با دادن تسهیلاتی به فعالان این صنف، برخی طراحان و بافندگان ایرانی را به استخدام خود درآورده است. سؤال این است که آیا در ایران به اندازه کافی در زمینه کاستن از مشکلات جاری در زنجیره تولید فرش از بافنده تا فروش و صادرات تلاش شده است؟
دغدغه معیشتی و صنفی هنرمندان
بیمه قالی‌بافی در سال88 تصویب شد و تا مدتی هم خیلی خوب در این زمینه کار شد و حدود450هزار قالی‌باف بیمه شدند اما از سال92 که باید بودجه این کار افزایش می‌یافت تا 500هزار قالی‌باف دیگر بیمه شوند، این بودجه متأسفانه تامین نشد و حتی ریزش پیدا کرد و تاکنون نیز این وضعیت ادامه دارد.
مسئله دیگری که تولیدکنندگان، فروشندگان و صادرکنندگان فرش ایرانی را همزمان تحت‌تأثیر قرار داده، نبود تبلیغات درست است. صنعت تولید فرش دستباف بار اشتغال قابل توجهی را از دوش کشور برداشته و این کمترین انتظار است که امکان تبلیغات کم هزینه‌تر برای این صنعت در عرصه ملی و بین‌المللی فراهم شود.
در همین ارتباط یکی از هنرمندان فرش می گوید: موانع تولید و صادرات تا حدی کاهش یافته، اما به طور کامل رفع نشده است. دولت باید به گونه‌ای عمل کند که هنرمند نسبت معیشت و مسائل صنفی خود دغدغه نداشته باشد و بیشتر بر تولید آثار خلاق و فاخرتر تمرکز کند.
می‌توانستیم تولیدکننده مواد اولیه باشیم
به اعتقاد کارشناسان، در ابریشم صددرصد به واردات وابسته‌ایم و متأسفانه کرک و پشم هم تا 80درصد باید با واردات تامین شود.
در زمینه نخ ابریشم زمانی در صومعه‌سرا تولیداتی انجام می‌شد که چون حمایتی از تولیدکنندگان صورت نگرفت تولید متوقف شد، درصورتی که اگر ادامه پیدا می‌کرد تا حدی می‌توانست از میزان وابستگی به واردات کم کند.
در زمینه پشم هم به‌قدری پشم با کیفیت عالی در کشور وجود دارد که اگر چند کارخانه پشم‌شویی و ریسندگی خوب در کشور داشتیم که این پشم درجه یک را فراوری کند شاید میزان واردات ما نهایتا 20درصد بود یا شاید اصلا واردات به صفر می‌رسید، اما متأسفانه هم‌اکنون فناوری این کار را نداریم و همین باعث شده وابستگی ما به واردات پشم تا این حد بالا باشد. در شرایطی که نرخ ارز روزبه‌روز افزایش می‌یابد این وابستگی به واردات، هزینه‌های تولید و قیمت نهایی فرش را بسیار بالا برده است و ما را در مقایسه با رقبا در شرایط سخت‌تری قرار داده است.
از بیش از 2میلیارد صادرات فرش دستباف رسیدیم به 50 میلیون دلار!
طبق آمارها بیشترین میزان صادرات فرش ایرانی در سال 1373 اتفاق افتاده است. در این سال ایران توانست با ثبت رکورد 2 میلیارد و 132 میلیون دلار از صادرات فرش دستباف به سایر نقاط جهان، یک آمار خیره کننده به جای بگذارد.
بعد از سال 73 بود که روند نزولی ایران در عرصه های بی المللی در زمینه صادرات فرش آغاز شد؛ تا جایی که تنها یک سال بعد و در سال 74 میزان صادرات نصف شد و در سال 75 این عدد به 675 میلیون دلار رسید.
این روند نزولی آنقدر ادامه پیدا کرده که اگر میزان آن را در سال 1400 بشنوید شاید نتوانید آن را باور کنید. میزان صادرات فرش دستباف ایران در سالی که گذشت تنها 50 میلیون دلار بود یعنی حدود یک چهل و دوم سال 73!
