کشدار شدن ادامه مذاکرات هسته‌ای که دولت «حسن روحانی» می‌گفت آن را به مراحل نهایی رسانده است در دولت «سیدابراهیم رئیسی»، بسیاری از ناظران را به این جمع‌بندی رساند که هیات دیپلماتیک دولت سیزدهم سرعت چندانی به چانه‌زنی‌های برجامی نخواهد داد.
این در حالی است که دست کم دو دور مذاکرات اخیر یعنی در دوحه و اینک در وین نشان می‌دهد «علی باقری کنی» معاون وزیر امور خارجه و تیم او اینک سرعت را هم چاشنی کار خود ساخته‌اند.
انجام مذاکرات هسته‌ای غیرمستقیم میان ایران و آمریکا در دوحه رخدادی بود که پایان هفته نخست تیرماه و با توجه به مشی مذاکراتی دولت سیزدهم از سوی بسیاری «ناگهانی» توصیف شد.
حدود یک ماه بعد از مذاکرات دوحه، یک عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس و سخنگوی وزارت امور خارجه اعلام کردند باز هم دیپلماسی برجامی به کار خواهد افتاد اما کمتر کسی انتظار داشت اعضای برجام و نیز نماینده آمریکا پایان همین هفته در وین گرد هم آیند و از این رو دور اخیر مذاکرات وین را هم می‌توان به نوعی ناگهانی توصیف کرد.
سرما و گرمای مذاکرات هسته‌ای
پنج ماه از آخرین باری که علی باقری به همراه «انریکه مورا» و «رابرت مالی» مذاکره کننده‌های اروپایی و آمریکایی وین پایتخت اتریش را ترک کردند می‌گذرد.
در اوج سرمای استخوان‌سوز وین طرف‌های مذاکراتی قرار گذاشتند خیلی زود و پس از مشورت‌های کافی با پایتخت‌های خود برای نهایی کردن توافق احیای برجام به وین برگردند اما این مشورت‌ها و توقف گفت‌وگوهای مستقیم و غیرمستقیم 150روز به طول انجامید و اکنون هر سه این مذاکره‌کننده‌ها به وین رسیدند تا در هوای گرم این روزهای پایتخت اتریش گفت‌وگوهای جدید را شروع کنند.
به گزارش نوروز، حالا همه چیز مهیا است تا حداقل نمایندگان اروپا، ایران و آمریکا درباره پیش‌نویس «جوزپ بورل» آخرین نظرات و جمع بندی‌های خود را ارائه و با یکدیگر تبادل نظر کنند.
در این میان رسانه‌های ایرانی و غربی اطلاعاتی ضد و نقیض ارائه می‌دهند؛ در ایران گفته می‌شود که هیات مذاکره‌کننده همچنان بر خروج نام سپاه پاسداران از لیست تروریستی آمریکا و گرفتن تضمین از این کشور برای خارج نشدن یکباره از توافق اصرار دارد و در سوی مقابل برخی رسانه‌های غربی از نرمش تهران خبر داده‌اند.
به گفته کارشناسان، مذاکرات پیش رو، احتمالا آخرین فرصت برای احیای توافق هسته ای خواهد بود. چرا که در ماه سپتامبر نشست شورای حکام آژانس را داریم و با توجه به صحبت‌های «رافائل گروسی» مدیر آژانس در روزهای اخیر درباره برنامه هسته‌ای ایران انتظار گزارش مثبتی از طرف این نهاد را نمی‌توان داشت و ممکن است بیانیه یا قطعنامه‌ای علیه برنامه هسته‌ای ایران صادر شود که در این صورت وضعیت متشنج خواهد شد.
پیش تر رسانه «العربی الجدید» به نقل از منابع آگاه خبر داده بود که مسوولان ایرانی معتقدند طرح اروپا چیز مهم و بزرگی به پیش‌نویس توافق اضافه نکرده است و پیشنهاد کنونی به طور کافی سه مطالبه اصلی تهران را برآورده نمی کند. این سه مطالبه عبارتند از «رفع تحریم ها، دادن ضمانت های کافی و همچنین اعلان آژانس بین المللی انرژی اتمی مبنی بر بستن پرونده مربوط به اختلافات میان تهران و آژانس.»
ملاحظات زمانی در مذاکرات
«طهمورث غلامی» کارشناس مسائل بین الملل دراین باره می‌گوید: در روزهای اخیر ما شاهد این بودیم که ایالات متحده دو اقدام متفاوت انجام داد؛ نخست اینکه رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد آماده بازگشت متقابل به برجام است و در عین حال وزیر خارجه آمریکا در کنار وزرای خارجه بریتانیا و فرانسه بیانیه ای صادر کرده و خواهان آن شدند که ایران به برجام بازگردد. همزمان سخنگوی وزارت خارجه آمریکا و حتی وزیر خارجه این کشور اعلام کردند که آنها حاضر هستند بسته پیشنهادی جوزپ بورل را بپذیرند و الان فقط باید ایران این پیشنهاد را بپذیرد.
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز چند روز پیش در یادداشتی در «فایننشال تایمز» درباره توافق هسته‌ای نوشت: اجرای کامل این توافق شدیدا تحت تاثیر تصمیم دونالد ترامپ مبنی بر خروج آمریکا از آن در سال ۲۰۱۸ و اعمال کمپین «فشار حداکثری» یکجانبه قرار گرفته است. ایران نیز فعالیت‌های هسته‌ای خود را به طرز هشدار دهنده‌ای بالا برد. متاسفانه ایران حتی توانایی‌های نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را محدود کرده و نتوانسته همکاری کاملی با آژانس ذیل وظایف پادمانی اساسی‌اش داشته باشد. «فشار حداکثری» شکست خورد و علی‌رغم بهترین تلاش‌های باقی شرکت‌کنندگان در توافق، مردم ایران از منافع اقتصادی کامل رفع تحریم‌ها محروم ماندند.
در شرایطی که از روز پنجشنبه مذاکرات آغاز شده و با وجود آن که پرونده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی از جمله مسائل مورد بحث در مذاکرات روزهای آتی خواهد بود، آژانس در گزارشی به کشورهای عضو تایید کرده که ایران نصب سه آبشار «سانتریفیوژ پیشرفته آی‌آر-۶» را در تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم در نطنز تکمیل کرده است.
«رضا نصری» کارشناس مسائل بین‌الملل در پاسخ به این سوال که احتمال دارد توافق در چه زمانی حاصل شود، گفته است: نشست شورای حکام آژانس در ماه سپتامبر تقریباً همزمان با اجلاس مجمع عموم سازمان ملل برگزار خواهد شد. اگر تا آن زمان، «شکست توافق» اعلام نشده باشد، دست‌کم امید است حضور آقای رئیسی در نیویورک – و ملاقات او با مقامات ارشد غربی – در آن زمان به تغییر دینامیک موجود و قرار گرفتن روند دیپلماسی بر مسیر مثبت و ریل درست کمک کند.
نصری در پاسخ به این سوال که آیا در این شرایط، توافق موقت می‌تواند به عنوان پلن بی مورد مذاکره قرار بگیرد، گفت: هر توافقی که برای ایران – در ازای دادن امتیازات موقت و برگشت‌پذیر – یک «فضای تنفس» ایجاد کند، دستاورد مثبتی است.
