ایرانیان باستان روز دهم مرداد را به عنوان چهلمین روز از فصل تابستان جشن می‌گرفتند و آن را جشن چله تابستان یا چله تموز می‌نامیدند.
به گزارش نوروز، تموز در تقویم کهن ایرانی گرم ترین ماه سال است. چله بزرگ یکی از جشن‌های ایرانی بوده که امروزه در حال فراموشی است.
جشن چله تابستان با اسامی دیگری همچون جشن نوروزبل، جشن نیلوفر و مراسم زیارتگاه پیر نارکی در گوشه و کنار ایران برگزار می‌شود که همگی از برپایی جشنی بزرگ در میانه‌های فصل تابستان در ایران باستان حکایت دارند.
چله بزرگ و کوچک تابستان
گاه‌شماری تقویم سنتی ایران از وجود چهار چله در سال حکایت دارد؛ دو چله بزرگ و کوچک در زمستان که به‌ترتیب از اول دی تا ۱۰ بهمن و از ۱۰ تا ۳۰ بهمن در نظر گرفته می‌شد. تموز یا چله بزرگ تابستان از اول تیر تا ۱۰ مرداد ماه است و چله کوچک تابستان از ۱۰ تا ۳۰ مرداد طول می‌کشد.
چله تابستان به‌معنای چهل روز پس از شروع تابستان و تموز به‌معنای اوج گرما است. در ایران باستان در این ۴۰ روز جشن‌های متعددی برگزار می‌شد که بسیاری از آن‌ها فراموش شده‌اند.
جشن چله تابستان در شهرهای ایران
این جشن اکنون تنها در جنوب خراسان و پاوه کرمانشاه برگزار می‌شود البته نه با آن اهمیتی که برای شب چله زمستان یا یلدا قائل هستند.
روستای زردوئی در پاوه کرمانشاه از مناطق ایران به حساب می‌آید که مراسم جشن چله تابستان را به بهانه آغاز روند کاهش دما و آغاز برداشت محصولات باغی برگزار می‌کند.
این آیین شامل مترسک‌گردانی، دف‌نوازی، اجرای موسیقی محلی، اجرای نمایش هلپرکه کردی و توزیع محصولات باغی می‌شود.
علت برگزاری جشن چله تابستان چه بوده است؟
علل مختلفی برای برگزاری جشن چله تابستان ذکر شده است که از آن جمله می‌توان به سپاسگزاری از نعمت‌های خداوند پس از برداشت محصول و همین طور اهمیت طولانی‌ترین روز سال اشاره کرد.
در قدیم با این که ابزارهای دقیق سنجش زمان وجود نداشت و تنها از چارطاقی‌ها و خانه فنجان یا ساعت آبی تا حدودی ساعت آفتابی استفاده می‌شد اما با همین ابزارهای ساده، طولانی ترین روز سال و کوتاه ترین روز سال را با کمی اختلاف تعیین می‌کردند.
