توسعه اقتصادی و تحولات نظام سلامت همراه با پدیده‌هایی چون کاهش باروری و به دنبال آن افت رشد جمعیت و افزایش امید به زندگی منجر به ایجاد تغییرات قابل ملاحظه‌ای در ساختار جمعیت جهان شده، به طوری که در این مدت تعداد سالمندان به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته است.
سازمان جهانی بهداشت پیش‌بینی کرده که بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۵۰ تعداد افراد سالخورده در کشورهای کمتر توسعه‌یافته در مقایسه با ۷۱ درصد افزایش در کشورهای توسعه یافته، ۲۵۰ درصد افزایش پیدا کند.
به گزارش نوروز، واقعیت بشدت نگران‌کننده‌ای که در مورد وضعیت سالمندی در ایران و کشورهایی نظیر ما وجود دارد اینکه افزایش جمعیت سالمندی در کشورهای پیشرفته در طول ۱۰۰ تا ۲۰۰ سال اتفاق افتاده است، در حالی که در کشورهایی مانند ایران، این مسیر در طول ۳۰ تا ۴۰ سال رخ می‌دهد.
روند و اوضاع سالمندی در ایران
رییس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت درباره روند سالمندی در ایران می‌گوید جمعیت سالمند کشور ما تا ۲۰ سال آینده ۲ برابر می‌شود. به گفته «محسن شتی» در حال حاضر ۸ میلیون سالمند در کشور داریم که در ۲۰ سال آینده به ۱۶ میلیون نفر می‌رسند و اگر به این موضوع فکر نکنیم، ۱۶ میلیون سالمندی خواهیم داشت که به خاطر بیماری‌ها و ناتوانی‌های مختلف، استقلال خود را از دست داده‌اند.
رشد سریع سالمندی در کشور ما در حالی است که در وضعیت کنونی بسیاری از سالمندان وضعیت بشدت نگران‌کننده دارند خصوصا زنان سالمند که شمار زیادی از آنان از بیمه برخوردار نبوده، حقوق بازنشستگی ندارند و حتی سرپرست خانوار هم محسوب می‌شوند.
ایران در درجه‌بندی کشورها از نظر کیفیت سالمندی از میان ۹۸ کشور جهان در رتبه ۷۵ قرار گرفته است. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته موضوع سالمندان به ثبات رسیده و بیمه مراقبتی از سالمندان وجود دارد و حتی برای این نوع بیمه از جوانی برنامه‌ریزی می‌شود. یعنی هزینه‌ای برای زمان سالمندی به نام بیمه مراقبتی پس‌انداز می‌شود.
استانداردهای سالمندی
کشورهای اسکاندیناوی یعنی سوئد، نروژ، فنلاند و نیز دانمارک به دلیل سیاست‌ها و استانداردهای بالای حمایت از خانواده و سطح رفاه مطلوب، مشهورند. این کشورها بین ثروتمندترین کشورهای جهان قرار دارند و در عین حال دولت بخش قابل توجهی از منابع اقتصادی را به طور هدفمند میان کسانی که بیشترین نیاز اقتصادی را دارند توزیع می‌کند.
به طور مثال تعداد سالمندان در سوئد به شکل قابل ملاحظه‌ای در حال افزایش است. نسل متولد شده در این کشور پس از جنگ جهانی دوم، دوران بازنشستگی را می‌گذرانند و به همین دلیل، سوئد با افزایش جمعیت سالمند جوان یعنی افراد بین ۶۵ تا ۷۰ سال روبه‌رو شده است. پیش‌بینی شده که در دهه ۲۰۲۰ تعداد سالمندان در این کشور یعنی افراد بالای ۸۰ سال افزایش پیدا کند. علت افزایش جمعیت سالمندان در این کشور به دلیل مواردی مانند کاهش مرگ و میر و افزایش میانگین سن امید به زندگی است.
به گفته کارشناسان، سیاست دولت سوئد این است که سالمندان در این کشور بتوانند به شکل مستقل و بدون نیاز به کمک دیگران زندگی مطلوبی داشته باشند. در این زمینه خدمات اجتماعی برای سالمندان در سه سطح مختلف در نظر گرفته شده است. سطح اول اینکه دولت سوئد و پارلمان این کشور، اهداف سیاست های اجتماعی سالمندان را از طریق ارائه قوانین و تعیین بودجه لازم معین می‌کند. سطح دوم اینکه انجمن‌های محلی وظیفه تهیه و تدارک مراقبت‌های بهداشتی و دارویی و همچنین ارائه خدمات نگهداری سالمندان را بر عهده دارند. سطح سوم هم اینکه ۲۹۰ واحد فعال در شهرداری‌ها وظیفه ارائه خدمات مراقبتی، بهداشتی، پرستاری، حمل و نقل، مسکن و موارد دیگر را بر عهده دارند.
بر اساس آمارها، ۸۷ درصد از سالمندان در سوئد در شرایط و منازل استاندارد زندگی می‌کنند و از مستمری مبتنی بر حق بیمه، مستمری تضمینی، مستمری مبتنی بر درآمد و طرح بیمه‌های تکمیلی برخوردار هستند. سالمندان در این کشور همچنین از برنامه‌های بهداشتی و درمانی، تفریحی و ورزشی مطلوب نیز بهره می‌برند.
شرایط درباره نروژ، دانمارک و فنلاند نیز تقریبا به همین صورت است. دولت نروژ نیز مانند سایر کشورهای اسکاندیناوی از جمله دولت‌های ناظر بر رفاه عمومی محسوب می‌شود. دولت‌های محلی و مرکزی مسئول نظارت بر مدارس، بیمارستان‌ها، مستمری بازنشستگان و خدمات اجتماعی هستند. خدمات رفاهی برای خانواده شامل خدمات درمانی، پرداخت به بیماران و ناتوانان، پرداخت مستمری و بیمه بازماندگان است.
در دانمارک خدمات اجتماعی و سیاست‌های مربوط به خانواده برای تمام شهروندان فراهم است و بخش عمومی وظیفه دارد تا خدمات با کیفیت مطلوب را به شهروندان ارائه کند. در این میان سالمندان، کسانی که ناتوانی جسمی دارند، کودکان و بیماران را مورد توجه بیشتری قرار می‌دهند. این خدمات شامل سرویس‌های گسترده نگهداری، برنامه برای گروه‌های خاص، مستمری برای سالمندان، حقوق برای مادران، کمک‌های مالی به افراد با ناتوانی خاص است.
