کتاب «تاریخ و فرهنگ باستانی ایرانیان و شاهنامه» با هدف بازخوانی و بازنگری جنبه تاریخی شاهنامه و گشودن معانی برخی رمزها، به روشن ساختن تاریخ و زمان‌بندی رویدادهای تاریخ باستانی کشورمان پرداخته است.
به گزارش نوروز، این پردازش به «تاریخ و فرهنگ ملی» موجب روشن ساختن ویژگی‌های مردم بس فراز و نشیب دیده و آشکار کردن هویت ملی‌شان بوده است. هویتی که در پاسداری از این آب و خاک، همواره برنده ترین ابزار و خار چشم ستیزه گران با این ملت شناخته شده است.
شاهنامه روایتگر تاریخ ملی ایرانیان و گزارنده جهان بینی و یزدان شناسی، ارزش های اجتماعی و آیین های گرانپایه و، در یک کلمه، بازتاب فرهنگ پدید آمده در میان ایرانیان از روزگار آغازین و گاه باستان و رسانندۀ پایانی و پایندگی آن در گذر هزاره ها است. شاهنامه، پیش از آن که زنده کننده پارسی باشد، زنده کننده «عجم» یعنی هویت ملی و هستی سرزمین مردمانی است که در پیوند با نژاد و قومیتشان ایرانشهر، شهر ایران و ایران زمین نامیده می شود.
به اعتقاد مؤلف، درباره شاهنامه اگر چیزی جز این گفته شود، کم مهری به کسی خواهد بود که برای بزرگی ایرانیان سی سال رنج و تلاش را بر خود هموار ساخت. پس آنچه فردوسی بزرگ بدان سرانجام می بخشد زنده کردن تاریخ و فرهنگ ایرانیان به یاری زبان فارسی دری است که زبان فرهیختگان خراسانی بود.
فردوسی در توصیف شاهنامه آن را سراسر «سخن» می داند. از دیدگاه او شاهنامه پراگندن تخم سخن است و می داند که با کار شکوهمند خود کشور را پر سخن و نام بزرگانی را که در پیدایی چنین سرزمین تابانی کوشیده اند زنده و جاویدان ساخته است. در واقع، از این دیدگاه است که آفرینش فردوی نه تنها عظیم ترین و بی مانندترین اثر در تاریخ ادبیات ایرانیان بلکه از دیدگاه هنری نیز زیباترین شیوۀ شعر پردازی شناخته می شود.
شاهنامه فردوسی بسیاری از زوایای تاریک تاریخ و فرهنگ و باورها و دستاوردهای ایرانیان را در گذر 6 هزار سال پیش از خود روشن می کند؛ دورانی بلند که در گذر از آن بسیاری از آزمون ها و دریافت های ایرانیان از جهان پیدا و ناپیدا به صورت تمثیل در آمده یا رنگ افسانه به خود گرفته است. بنابراین یکی از تفاوت های بنیادین شاهنامه با دیگر آثار ادبی و تاریخی، روشن بودن هدف ولای فردوسی در بازگردانیدن هستی تاریخ ملتی است که در زمانۀ او گرفتار آشفتگی بوده است.
همه نویسندگان، چهره های باستانی شاهنامه را افسانه می پنداشتند و چون بخش بیشتر این کتاب را غیر تاریخی می دانستند، از بررسی جامع مهم ترین پیام شاهنامه خودداری ورزیده اند. چنین بود تا چندی پیش، از این دیدگاه دو کار برجسته و در عین حال دو رویکرد جدا از یکدیگر فراهم آمد که نشان می دهد آنچه درباره این دوران از تاریخ ایرانیان در شاهنامه آمده تا چه اندازه درست و گرانبهاست.
نوشته های تاریخی ارمنیان و ایرانیان و سکه ها و مهرها نیز تاییدی بر اعتبار و درستی گزارش تاریخ شاهنامه است و ارج این اثر سترگ را از دیدگاه «تاریخ نگاری» دو چندان می کند. نوشته هایی که نویسنده را وا می دارد تا به بازخوانی و بازنگری جنبه تاریخی شاهنامه روی آورد و با گشودن معانی برخی از رمزها، به روشن ساختن تاریخ و زمان بندی رویدادهای تاریخ باستانی کشورمان بپردازد.
به این ترتیب انگیزه مؤلف برای پرداختن به «تاریخ و فرهنگ ملی» خود، روشن ساختن ویژگی های مردم بس نشیب و فراز دیده و آشکار کردن هویت ملی شان بوده است؛ هویتی که در پاسداری از این آب و خاک، همواره برنده ترین ابزار و خار چشم ستیزه گران با این ملت، شناخته شده است.
کتاب تاریخ و فرهنگ باستانی ایرانیان و شاهنامه فردوسی، در دوپاره و 474 صفحه انتشار یافته است. پاره نخست از 18 گفتار و پاره دوم از 14 گفتار تشکیل شده است. این اثر نوشته آصف خلدانی است و نشر ققنوس در 1396 به چاپ نخست رسانده است.
* کتابخانه نوروز تنها به دنبال معرفی ارزشمندترین کتاب‌هایی است که انتشار یافته و بهره‌ای مالی از این طریق ندارد.
